Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά: Εκπαίδευση εκπαιδευτών ως σύμβουλοι γεωργίας
Ελατοχώρι, Ελλάδα - Το πρόγραμμα «Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά» καλωσόρισε 50 εκπαιδευτές από την Αμερικανική Γεωργική Σχολή (ΑΓΣ) και το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΓΠΑ) για την εναρκτήρια εκπαιδευτική εκδήλωση με τίτλο «Train the Trainers» στο ξενοδοχειακό συγκρότημα Πιερίων Μούσες 12-14 Οκτωβρίου. Τρεις μέρες γεμάτες με εκπαιδευτικά σεμινάρια και δραστηριότητες οι οποίες προετοίμασαν τους εκπαιδευτές και τους εταίρους του προγράμματος να μοιραστούν τις γνώσεις και την τεχνογνωσία τους με μια νέα γενιά αγροτών.
Τα σεμινάρια έγιναν από τη Δήμητρα Ζερβάκη, business coach – γεωπόνος, και την ψυχολόγο Ελισάβετ Στέλλα Παπαδοπούλου, οι οποίες μίλησαν για τους πολλαπλούς ρόλους που καλούνται να παίξουν οι εκπαιδευτές, τόσο ως σύμβουλοι γεωργίας (agricultural extension workers) που συμβάλλουν στη μεταφορά της επιστημονικής έρευνας και της γνώσης σε όλα τα επίπεδα της αγροδιατροφικής αλυσίδας όσο και ως εκπαιδευτές ενηλίκων. «Σχεδιάσαμε τα σεμινάρια έτσι ώστε να αλληλοσυμπληρώνονται, εξισορροπώντας τις τεχνικές δεξιότητες και τις κοινωνικές δεξιότητες προκειμένου να ικανοποιήσουν τις ανάγκες αυτής της ομάδας-στόχου», δήλωσε η Δήμητρα. «Σημαντικό μέρος των σεμιναρίων μας επικεντρώθηκε στην επικοινωνία, διότι έπρεπε να συνδυάσουμε τις εμπειρίες ανθρώπων από διαφορετικούς τομείς», πρόσθεσε η Ελισάβετ. «Σχεδιάσαμε μια ολοκληρωμένη, διεπιστημονική προσέγγιση, βασισμένη στις βέλτιστες πρακτικές και την εμπειρική γνώση».
Βιωματικές τεχνικές μάθησης και συνεργασία
Καθ 'όλη τη διάρκεια του πρωινού και του απογεύματος, η Δήμητρα και η Ελισάβετ ενέπλεξαν τους εκπαιδευτές σε ποικίλες ομαδικές συζητήσεις και πρακτικές δραστηριότητες, οι οποίες τους ενθάρρυναν να προβληματιστούν για τις εκπαιδευτικές μεθόδους, τις προσωπικές προκλήσεις και τις δυνατότητες τους. «Χρησιμοποιούμε βιωματικές τεχνικές μάθησης επειδή οι ενήλικες μαθαίνουν καλύτερα μέσω της εμπειρίας και επειδή στον αγροδιατροφικό κλάδο χρειάζεται μια πιο συνεργατική προσέγγιση μάθησης», δήλωσε η Δήμητρα. «Δεν είναι η συνηθισμένη μέθοδος διδασκαλίας στην Ελλάδα.» Τα σεμινάρια κάλυψαν και άλλα θέματα, όπως η καινοτομία στον αγροδιατροφικό τομέα, οι στρατηγικές για την ενθάρρυνση των ενηλίκων εκπαιδευόμενων και η Γνωσιακή Συμπεριφοριτική Θεωρία της Μάθησης.
Παρόλο που το πρόγραμμα ήταν φορτωμένο και οι εκπαιδευτές ξεκινούσαν τις μέρες τους νωρίς, το φυσικό τοπίο και ο καθαρός αέρας του βουνού παρείχαν ένα ιδανικό σκηνικό για αυτοπαρατήρηση αλλά και ομαδικότητα. Φωλιασμένο στα Πιέρια όρη, το ξενοδοχειακό συγκρότημα προσφέρει εκπληκτική θέα στον Όλυμπο, τον Θερμαϊκό κόλπο και την ακτή της Χαλκιδικής. Κάθε πρωί, η ανατολή μας χαιρετούσε: ο πορτοκαλί ήλιος αντανακλούσε το φως του στη θάλασσα και η γαλάζια-μοβ ομίχλη κάλυπτε τη γη κάτω από μας. Τα σεμινάρια πραγματοποιήθηκαν στην κεντρική αίθουσα του ξενοδοχείου, όπου ένα τεράστιο κυκλικό τζάκι μας κρατούσε ζεστούς, ενώ είχαμε πρόσβαση και στην παραδοσιακή πέτρινη ταράτσα με θέα στους δασωμένους λόφους, όπου τα φύλλα είχαν ήδη αρχίσει να αλλάζουν χρώμα. Εκεί οι εκπαιδευτές εργάστηκαν ανά ομάδες, παρέα με ένα καστανό κουτάβι που τριγύριζε με περιέργεια στα πόδια τους.
Ο Αλέξανδρος Ταταρίδας, γεωπόνος από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και ένας από τους συμμετέχοντες στα εκπαιδευτικά σεμινάρια, μας μίλησε για τον σημαντικό ρόλο που έπαιξε το Ελατοχώρι στις εκδηλώσεις του Σαββατοκύριακου: «Το σεμινάριο θα ήταν πολύ διαφορετικό και λιγότερο ενδιαφέρον αν είχε πραγματοποιηθεί σε μια κρύα αίθουσα ενός κτιρίου στο κέντρο μιας πόλης. To Ελατοχώρι μας έδωσε τη δυνατότητα να συνεργαστούμε, να γνωρίσουμε νέους ανθρώπους από πολύ διαφορετικούς τομείς σε σχέση με τον δικό μας και να μάθουμε από το ίδιο το χωριό και τους κατοίκους του».
Και το πρόγραμμα Εναλλακτικού Τουρισμού στο Ελατοχώρι
Το Ελατοχώρι Πιερίας είναι ένα ορεινό χωριό που γειτνιάζει με την Κατερίνη και τον Όλυμπο και «υιοθετήθηκε» πέρυσι από 40 εκπαιδευόμενους του προγράμματος Εναλλακτικού Τουρισμού που υλοποιείται από την Αμερικανική Γεωργική Σχολή. Στο πλαίσιο του προγράμματος, εκπαιδευόμενοι και καθηγητές συνεργάστηκαν με τους κατοίκους του Ελατοχωρίου για να ενισχύσουν και να διαφοροποιήσουν την τουριστική δραστηριότητα του χωριού, η οποία τα τελευταία χρόνια εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από το χιονοδρομικό κέντρο. Οι εκπαιδευόμενοι πρότειναν ένα νέο, ολοήμερο πρόγραμμα τουρισμού που εκμεταλλεύεται τον φυσικό και ιστορικό πλούτο της περιοχής και την υπάρχουσα ξενοδοχειακή υποδομή για να προσφέρει μοναδικές γαστρονομικές εμπειρίες, εκδρομές πεζοπορίας, δημιουργικά εργαστήρια και εκδηλώσεις.
Μετά τα εργαστήρια, το απόγευμα του Σαββάτου, η Αντωνία Γαλάνη και η Κατερίνα Ζαγκαρέτου, δύο απόφοιτες του προγράμματος Εναλλακτικού Τουρισμού, συνόδευσαν τους εκπαιδευτές σε μια σύντομη πεζοπορία μέσω ενός μονοπατιού που ξεκινούσε λίγα μόλις βήματα από την κεντρική πλατεία του χωριού. Το κυκλικό μονοπάτι, καλυμμένο με φύλλα, διέσχιζε ένα ρέμα και ένα στενό φαράγγι και, στη συνέχεια, ανέβαινε απότομα, μέσα από πεύκα, φουντουκιές και καστανιές, πριν καταλήξει στο σημείο εκκίνησης. «Επιλέξαμε αυτό το μονοπάτι επειδή είναι βολικό και κατάλληλο για οικογένειες και αρχάριους πεζοπόρους, αλλά ταυτόχρονα έχει πλούσια βλάστηση και υψηλή αισθητική αξία», δήλωσε η Κατερίνα, δασολόγος με εξειδίκευση στον πεζοπορικό τουρισμό. «Οι ντόπιοι έχουν χαρτογραφίσει πολύ μεγαλύτερες διαδρομές, τις οποίες χρησιμοποιούν στις καθημερινές τους δραστηριότητες, όπως για να πάνε σε άλλα χωριά, να κυνηγούν, και να μαζεύουν ξύλα και καρπούς. Βρίσκονται σε διαρκή επικοινωνία με τη φύση», προσθέτει.
Κατά τη διάρκεια της πεζοπορίας, η Αντωνία, βιολόγος και ιδρύτρια της Πλεγάδης, μιας εταιρείας παρατήρησης πουλιών στα Ιωάννινα, αναγνώρισε σπουργίτια και σπίνους και μας διέθεσε κιάλια για να παρατηρήσουμε ορισμένα ενδημικά είδη της περιοχής. «Πιστεύω ότι το Ελατοχώρι είναι ευλογημένο από τη φύση, αλλά αυτό που το καθιστά πραγματικά μοναδικό είναι οι άνθρωποί του» είπε. «Ένας τόπος μπορεί πραγματικά να ανθίσει όταν οι άνθρωποι που ζουν και αναπνέουν εκεί έχουν πραγματική αγάπη, μεράκι και όραμα για να δουλέψουν και να αξιοποιήσουν όσο το δυνατόν καλύτερα τους πόρους της περιοχής τους. Και αυτή η αγάπη για τον τόπο τους και η φροντίδα για την ανάπτυξή του είναι ένα από τα πρώτα πράγματα που μπορεί να αντιληφθεί κάποιος όταν έρχεται στο Ελατοχώρι και γνωρίζεται με τους κατοίκους του».
Η γοητεία του Ελατοχωρίου προκύπτει από τον συνδυασμό του εκπληκτικού ορεινού τοπίου και της ζεστής φιλοξενίας των κατοίκων που μας προσκάλεσαν να πάρουμε μέρος στα πολιτιστικά δρώμενα του χωριού τους και στους καθημερινούς τους ρυθμούς. Η Άντζελα Περλαντίδη και ο γιος της Σταμάτης μας καλωσόρισαν στο Πιερίων Μούσες με σφηνάκια σπιτικού τσίπουρου. Ο Βασίλης Κωστόπουλος, τοπικός παραγωγός ελληνικού τσαγιού του βουνού, απάντησε στις ερωτήσεις μας σχετικά με την παραγωγική διαδικασία και τις προσπάθειες επέκτασης της επιχείρησής του, ενώ μας χάρισε ένα όμορφο μπουκέτο τσαγιού τυλιγμένο παραδοσιακά με καφέ σπάγγο. Και ο Γιάννης Παπαβραμίδης, ιδιοκτήτης της ταβέρνας Τζιβαέρι, μας προσκάλεσε στην κουζίνα του για να μας δείξει πώς φτιάχνει το παραδοσιακό του ψωμί με τσάι του βουνού και διαφορετικούς τύπους αλευριού, μια διαδικασία που κρατάει εφτά ημέρες.
"Μανιταρομέρες": Ευκαιρία συζήτησης με τοπικούς παραγωγούς
Η διαμονή μας συνέπεσε με τις «Μανιταρόμερες», ένα φεστιβάλ μανιταριών στο χωριό. Καθ’ όλη τη διάρκεια του τριημέρου, από τη σκηνή που είχε στηθεί στην κεντρική πλατεία μπορούσε κάποιος να αγοράσει προϊόντα μανιταριών όπως καρυκεύματα, σούπες και ριζότα. Δύο πωλητές με κόκκινα και λευκά καπέλα μανιταριών μας έφτιαξαν μανιταρόσουπα σε ένα τεράστιο μεταλλικό καζάνι, ενώ σε ένα άλλο τραπέζι, ένας άνδρας μας παρουσίασε με τις επιστημονικές τους σημασίες τα μανιτάρια που είχε μαζέψει εκείνη την ημέρα στα γύρω δάση, υποδεικνύοντάς μας ποια ήταν βρώσιμα και ποια ψυχοτρόπα ή δηλητηριώδη. Το βράδυ του Σαββάτου, στο ξενοδοχείο Άτριον, ο Γιώργος Κωνσταντινίδης, ο πρόεδρος του Συλλόγου των Μανιταρόφιλων Ελλάδας, πραγματοποίησε σεμινάριο μανιταρογνωσίας, ενώ οι ταβέρνες Τζιβαέρι και Ανώι πρόσφεραν στους επισκέπτες ποικιλία συνταγών με μανιτάρια.
Την Κυριακή απόγευμα, ο Σωτήρης Κουτσομήτρος, Σύμβουλος Αγροτικής Πολιτικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης, έκλεισε το πρόγραμμα, ενημερώνοντας τους εκπαιδευτές για τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη φιλοσοφία της, την κατεύθυνση προς την κυκλική οικονομία, τις επιχειρησιακές ομάδες και τις δυνατότητες χρηματοδότησης.
«Θέλω οι εκπαιδευτές, μετά από αυτό το Σαββατοκύριακο, να υιοθετήσουν μια ολιστική προσέγγιση και να ενσωματώσουν διάφορους τομείς γνώσης στο έργο τους, καθώς ο αγροδιατροφικός τομέας χρειάζεται ευελιξία», δήλωσε η Δήμητρα.
«Στόχος μου είναι να βοηθήσω τους εκπαιδευτές να βελτιώσουν τόσο το «γνώθι σαυτόν» όσο και τον τομέα στον οποίο εργάζονται», δήλωσε η Ελισάβετ. «Θέλω να αναλογιστούν την ευθύνη που έχουν ως σύμβουλοι γεωργίας στον κλάδο και να συνειδητοποιήσουν τον ρόλο τους».
Στο τέλος του Σαββατοκύριακου, ο Γιώργος Παπαναστασίου, αμπελουργός από την Καβάλα, σχολίασε για τα σεμινάρια «Έμαθα πώς να διδάσκω, πώς να μοιράζομαι τις γνώσεις μου με τους άλλους—πριν ήμουν μόνο εκπαιδευόμενος, απορροφούσα τα πάντα. Το πρόγραμμα «Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά» μου έδωσε επίσης την ευκαιρία να συναντήσω άλλους γεωργούς από όλη την Ελλάδα και να μοιραστώ ιδέες μαζί τους».
