Ξάνθη, Ελλάδα – Ο εναλλακτικός τουρισμός (o όρος πλέον έχει αντικατασταθεί: μιλάμε πιά για «ειδικό» τουρισμό) είναι αναγκαστικά ένας ευρύς όρος. Περιλαμβάνει κάθε είδους δραστηριότητα όπου ο επισκέπτης μπορεί να βιώσει ένα κομμάτι της τοπικής κουλτούρας. Ο παραδοσιακός τουρισμός για την Ελλάδα, δηλ. ήλιος και θάλασσα έχει μειονεκτήματα· γίνεται μόνο το καλοκαίρι και δεν προσελκύει πάντα τους κατάλληλους ανθρώπους, με το ολέθριο αποτέλεσμα την δημιουργία κοινωνικών προβλημάτων στις τοπικές κοινωνίες που δέχονται τους επισκέπτες – τουρίστες. Στη Ζάκυνθο, για παράδειγμα, οι Βρετανοί τουρίστες έρχονται για να βρίσκονται μονίμως μεθυσμένοι, να κάνουν ό,τι δεν μπορούν να κάνουν στην πατρίδα τους, και το τοπικό κοινωνικό δίκτυο έχει σχεδόν διαρραγεί. Τώρα πιά που ο τουρισμός είναι η κύρια βιομηχανία στην Ελλάδα, έχουμε συνειδητοποιήσει ότι συμφερότερο από πολλές πλευρές είναι να προσελκύουμε τουρίστες που σέβονται το οικοσύστημα, τους κατοίκους, και τον πολιτισμό, ενώ παράλληλα επεκτείνεται η τουριστική περίοδος. Έτσι, η Ελλάδα προωθείται τώρα ως προορισμός 365 ημερών.
Το πρόγραμμα του Εναλλακτικού Τουρισμού του προγράμματος «Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά» στοχεύει να δημιουργήσει ένα δικό του όνομα στην βιομηχανία και είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικό. Διαρκεί ένα χρόνο και δέχεται 100 συνολικά εκπαιδευόμενους: 50 στη Θεσσαλονίκη, 25 στον Βόλο, και 25 στα Ιωάννινα. Οι εκπαιδευόμενοι υποβάλλουν αίτηση ηλεκτρονικά και οι αιτήσεις τους εξετάζονται από μια τριμελή επιτροπή. Η επιλογή τους γίνεται βάσει αυστηρών κριτηρίων. Πέρυσι, το πρόγραμμα έλαβε 350 αιτήσεις μόνο για τη Θεσσαλονίκη. Οι αιτούντες πρέπει να είναι μεταξύ 18 και 40 ετών. Οι περισσότεροι είναι απόφοιτοι πανεπιστημίων, πολλοί δε έχουν μεταπτυχιακό δίπλωμα και αναζητούν μια δεύτερη πορεία σταδιοδρομίας.
Οι εκπαιδευόμενοι του περασμένου έτους εργάστηκαν με στόχο τον τουριστικό επαναπροσδιορισμό της περιοχής του Ελατοχωρίου Πιερίας, το οποίο γειτνιάζει με την Κατερίνη και τον Όλυμπο. Εκπαιδευόμενοι και καθηγητές συνεργάστηκαν με τους κατοίκους του Ελατοχωρίου για να επεκτείνουν και να διαφοροποιήσουν την τουριστική δραστηριότητα του χωριού, η οποία τα τελευταία χρόνια εξαρτάται υπερβολικά από το χιονοδρομικό κέντρο. Οι εκπαιδευόμενοι πρότειναν ένα καινοτόμο τουριστικό προϊόν που συνδύασε μοναδικές γαστρονομικές εμπειρίες, υπαίθριες δραστηριότητες και δημιουργικά εργαστήρια για μεγάλους και παιδιά. Το προτεινόμενο τουριστικό προϊόν χρησιμοποιεί τα άνθη του φυτού του Sideritis Scardica ως σήμα γιατί το ελληνικό τσάι του βουνού ανθίζει στην περιοχή. «Ένας τόπος μπορεί πραγματικά να ανθίσει όταν οι άνθρωποι που ζουν και αναπνέουν εκεί έχουν όραμα και διάθεση να δουλέψουν και να αξιοποιήσουν όσο το δυνατόν καλύτερα τους πόρους της περιοχής τους. Και αυτή η αγάπη για τον τόπο τους και η φροντίδα για την ανάπτυξή του είναι ένα από τα πρώτα πράγματα που μπορεί να αντιληφθεί κάποιος για το Ελατοχώρι και τους κατοίκους του,», δήλωσε η Αντωνία Γαλάνη, βιολόγος που εργάστηκε στο έργο.
Φέτος, οι εκπαιδευόμενοι του έτους 2018-2019, αποφάσισαν να «υιοθετήσουν» την πόλη της Ξάνθης και προσπάθησαν να αξιοποιήσουν όλους τους πόρους της, φυσικούς, πολιτισμικούς και ανθρώπινους με κύριο στόχο την δημιουργία ενός ολιστικού τουριστικού προϊόντος, το οποίο να συνδυάζει την πολυπολιτισμικότητα, την γαστρονομία αλλά και τον φυσικό πλούτο της περιοχής.
«Πρωτίστως πρέπει να πείσεις τους κατοίκους ότι τους νοιάζεσαι και συμμερίζεσαι τις ανησυχίες τους. Δεν μπορεί κάποιος να πάει ως εισβολέας ή ως ειδικός. Φέτος, η Ξάνθη, ήταν μεγαλύτερη πρόκληση από το Ελατοχώρι γιατί είναι μεγαλύτερη περιοχή και οι αρμόδιες αρχές και φορείς της Ξάνθης έχουν ήδη συμπεριλάβει στην πολιτιστική τους ατζέντα πολλές δραστηριότητες και πολλά σχέδια με στόχο την αύξηση του τουρισμού», δήλωσε η Συντονίστρια Επικοινωνίας Μαρία Σουμελίδου, η οποία διδάσκει στο πρόγραμμα «Νομικό πλαίσιο και δεοντολογία στον τομέα του Τουρισμού».
Η τελική πρόταση προέκυψε από την συνεργασία των εκπαιδευμένων και των εκπαιδευτών τους με εξειδικευμένους συνεργάτες της περιοχής, βασισμένη αφενός στη σπάνια φυλή της βραχυκερατικής αγελάδας της περιοχής και αφετέρου στην belle epoque εποχή της πόλης της Ξάνθης. Οι εκπαιδευόμενοι σχημάτισαν πέντε ομάδες εργασίας, από τις οποίες η καθεμία επικεντρώθηκε σε μια διαφορετική δράση όπως η γαστρονομία, ο αστικός/πολιτισμικός τουρισμός, οι υπαίθριες δραστηριότητες σε αστικό περιβάλλον, το μαρκετιγκ και η κοστολόγηση. Κάθε ομάδα των 10-15 εκπαιδευόμενων συνεργάστηκε με έναν ή δύο εκπαιδευτές και έναν μέντορα από την ερευνητική ομάδα που αποτελούνταν από απόφοιτους του ίδιου προγράμματος. Οι εκπαιδευόμενοι επέλεξαν τις ομάδες τους σύμφωνα με τα ενδιαφέροντα και την εμπειρία τους μετά από προσεκτική ανάγνωση της μελέτης σκοπιμότητας που συνέταξε η ερευνητική ομάδα.
Πιστεύουμε ότι το πρόγραμμα θα έχει περισσότερα οφέλη εάν οικοδομήσουμε συνέργειες μεταξύ διαφορετικών τομέων. Ο καλύτερος τρόπος με τον οποίο μπορεί να υπογραμμιστεί αυτή η συνεργασία είναι ένα διήμερο δράσεων που συμπεριλαμβάνει ένα διεθνές επαγγελματικό συνέδριο, ένα γαστρονομικό συμπόσιο, μια διαδραστική επίδειξη των νέων τάσεων του τουρισμού ευεξίας και του συνεδριακού τουρισμού και τέλος, μια δραματοποιημένη περιήγηση στην ιστορία της παλιάς Ξάνθης. Παράλληλα, επιχειρήσεις εστίασης στην Ξάνθη θα μαγειρέψουν για πρώτη φορά το γευστικό αυτό κρέας της βραχυκερατικής φυλής και θα έχουν στην διάθεση του κοινού συνταγές με το κρέας αυτό. Τα ζώα αυτά παρακολουθούνται από επιστήμονες ζωοτέχνες και κτηνιάτρους της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής ενώ τις κοπές και την σίτευση επιμελείται ομάδα από επαγγελματίες και ειδικούς στην Ξάνθη. Μάλιστα, η δράση αυτή θα «ταξιδέψει» και σε άλλα μέρη της Ελλάδας ώστε να αναδειχθούν οι ελληνικές αυτόχθονες φυλές βοοειδών.
Το πρόγραμμα επιτρέπει επίσης στους αποφοίτους του να εργάζονται για δύο μήνες σε επιχειρήσεις και/ή φορείς στην Ελλάδα που ασχολούνται με τον εναλλακτικό τουρισμό.
«Περισσότερες από 60 επιχειρήσεις έχουν ζητήσει να φιλοξενήσουν έναν ή δύο απόφοιτους», δήλωσε η Μαρία. «Πρόκειται για επιχειρήσεις και δήμους ή φορείς σε όλη την Ελλάδα που είτε εφαρμόζουν είτε θέλουν να εφαρμόσουν μια εναλλακτική τουριστική στρατηγική αλλά δεν έχουν την τεχνογωσία. Σήμερα, σε αυτές τις επιχειρήσεις εργάζονται 64 απόφοιτοι, ενώ πολλοί απόφοιτοι έχουν προσληφθεί σε μόνιμη βάση. Όπως και το έργο Ξάνθης, αυτή η εμπειρία «τοποθετεί» τους εκπαιδευόμενους στον πραγματικό κόσμο εργασίας και έτσι έμπρακτα αντιλαμβάνονται ότι ανάμεσα στην γέννησης μιας ιδέας και την υλοποίησής της η απόσταση είναι μεγάλη και με πολλά εμπόδια».
«Μετά από τρία χρόνια, θα έχουμε 300 ενθουσιώδεις πτυχιούχους αυτού του προγράμματος. Άνθρωποι με κάθε υπόβαθρο που μοιράζονται το ίδιο όνειρο», είπε η Μαρία. «Ελπίζω να δω πολλές συνεργασίες, συνέργειες, υπέροχες ιδέες. Θέλω οι απόφοιτοί μας να ξεκινήσουν τις δικές τους επιχειρήσεις και να αλλάξουν τη στάση των ανθρώπων για το τι σημαίνει ο τουρισμός στην Ελλάδα».