Εκπαιδευτικό πρόγραμμα Εναλλακτικού Τουρισμού: Συμβολή στην ορνιθολογία

Γνωρίστε την Τόνια

Η Τόνια Γαλάνη, 31 ετών, είναι ορνιθολόγος και συνιδρύτρια της εταιρείας πτηνοπαρατήρησης “Plegadis”. Ζει στα Ιωάννινα και συμμετείχε στον πρώτο κύκλο του προγράμματος Εναλλακτικού Τουρισμού που υλοποιήθηκε από την Αμερικανική Γεωργική Σχολή, στο πλαίσιο του προγράμματος «Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά» (ΝΓΝΓ). Αγαπούσε τα πουλιά από όταν ήταν παιδί. Την άνοιξη έμενε συχνά μερικές εβδομάδες με τον παππού της στα βουνά του Ανατολικού Ζαγορίου. «Θυμάμαι ότι είχαμε έναν κούκο (Cuculus canorus) που επισκεπτόταν τα δέντρα κοντά στο σπίτι μας νωρίς το πρωί», δήλωσε η Τόνια. «Ο παππούς μου αγάπησε το πρωινό του τραγούδι τόσο πολύ που συχνά έβγαζε το παλιό κασετόφωνό μας και ηχογραφούσε το τραγούδι του κούκου. Μετά έπαιζε την κασέτα στα Ιωάννινα το χειμώνα για να του θυμίζει το χωριό του και την άνοιξη εκεί».

Ο παππούς της Τόνιας τής δίδαξε τα πρώτα της τραγούδια των πουλιών και έτσι της ενσταλάχτηκε η αγάπη για τη φύση. «Τα πουλιά είναι ζωντανά. Γεμίζουν το χώρο με τις ενεργητικές κινήσεις τους και τα υπέροχά τους χρώματα. Παρατηρώντας τα, συχνά καταλαβαίνετε καλύτερα τον τόπο στον οποίον βρίσκεστε. Εάν ακούτε προσεκτικά, μπορείτε να καταλάβετε και τις αλλαγές στις εποχές. Τα πουλιά είναι μια υπενθύμιση ότι δεν θα παραιτηθούν ποτέ και πάντα θα προσπαθούν να τραγουδούν, ανεξάρτητα από το πόσο δύσκολα είναι το χειμώνα. Τι μπορούμε λοιπόν να μην αγαπάμε για τα πουλιά;»Η Τόνια επέλεξε να σπουδάσει βιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Η αγάπη της για τη πτηνοπαρατήρηση την οδήγησε σε μια εκδρομή που πήρε στη Λίμνη Κερκίνη με μια τάξη ορνιθολογίας. «Όταν φτάσαμε, ήμουν έκπληκτος από τους τεράστιους πληθυσμούς κορμοράνων και πελεκάνων που ψαρεύουν μαζί», δήλωσε η Τόνια. «Τότε βλέπαμε με τα κιάλια και τα fieldscopes, και όλα όσα μπορούμε να δούμε με γυμνό μάτι έγιναν ακόμα πιο συναρπαστικά, καθώς κοιτάζαμε από κοντά όλα τα πουλιά μπροστά μας. Ήταν σαν να παρακολουθώ ένα ντοκιμαντέρ φύσης μπροστά στα μάτια μου. Ύστερα από αυτό πήρα τα πρώτα μου κιάλια και από τότε, δεν υπάρχει περίπτωση να περάσει ένα πουλί χωρίς να γυρίσω το κεφάλι μου για να το αναγνωρίσω».

Πράγματι, όταν συναντήθηκα με την Τόνια κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής εκδήλωσης «Train the Trainers» στο Ελατοχώρι, ήμουν γοητευμένος από τον μεταδοτικό της ενθουσιασμό και τις εγκυκλοπαιδικές της γνώσεις των πτηνών στην περιοχή. Συχνά κατά τη διάρκεια της συνομιλίας μας, θα σταματούσε για να εντοπίσει τις κλήσεις των σπουργιτιών, γυρίζοντας το κεφάλι της σαν να ακούει μουσική. «Αν έπρεπε να διαλέξω το αγαπημένο μου πουλί, θα επέλεγα το Pied Avocet (Recurvirostra avosetta, ευρωπαϊκή αβοκέτα) λόγω της σπάνιας ομορφιάς και του μοναδικού ράμφους του. Είναι ασπρόμαυρο με πολύ καθαρές γραμμές και λόγω του καμπύλου ράμφους, αναζητά την τροφή του με πολύ χαριτωμένο τρόπο, σκαλίζοντας αριστερά και δεξιά στη λάσπη των ακτών και είναι πραγματικά απόλαυση να το βλέπω».

Ίδρυση της Εταιρείας Πτηνοπαρατήρησης Plegadis

Η Τόνια και ο ορνιθολόγος Νίκος Μπούκας ίδρυσαν το Plegadis τον Μάρτιο του 2017, ενώ εργάζονταν ως ερευνητές της ορνιθολογίας. Τους άρεσε να παίρνουν τους φίλους τους σε εκδρομές πτηνοπαρατήρησης στον Αμβρακικό Κόλπο και στο Δέλτα του Ποταμού Καλαμά, δύο από τους σημαντικότερους και πλούσιους σε πτηνά υγρότοπους στην Ελλάδα. «Η Ήπειρος είναι ένα μοναδικό μέρος για πτηνοπαρατήρηση γιατί εξισορροπεί τις μοναδικές ορεινές περιοχές. όπως το Ζαγόρι και τα Τζουμέρκα, και τους όμορφους υγρότοπους», δήλωσε η Τόνια. «Το Ζαγόρι ήδη προσελκύει πολλούς επισκέπτες που λατρεύουν στη φύση και την πτηνοπαρατήρηση, κάτι που μπορεί να βελτιώσει τις εμπειρίες πεζοπορίας τους».

Οι συνεργάτες ξεπέρασαν πολλή γραφειοκρατία για να ιδρύσουν το Plegadis γιατί οι εκδρομές πτηνοπαρατήρησης ήταν μια νέα ιδέα στην Ελλάδα. «Συναντηθήκαμε με πολλούς υπαλλήλους του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, της Φορολογικής Υπηρεσίας, και με λογιστές και δικηγόρους για να βεβαιωθούμε ότι βαδίζουμε σύμφωνα με όλους τους τουριστικούς νόμους και τους φορολογικούς κανόνες», δήλωσε η Τόνια. «Στη συνέχεια, επιλέξαμε τον κατάλληλο εξοπλισμό για τις δραστηριότητές μας: κιάλια, fieldscopes, εργαλεία digiscoping, οδηγούς πεδίου, παιδικό εξοπλισμό, μεταφορά. Επισκεφτήκαμε πολλές εκθέσεις για να δοκιμάσουμε όσο το δυνατόν περισσότερα κιάλια και fieldscopes, για να αποφασίσουμε ποια θα ταιριάζουν καλύτερα με τις προσδοκίες και τον προϋπολογισμό μας». Το πρόγραμμα του Εναλλακτικού Τουρισμού βοήθησε το Plegadis να κερδίσει αναγνώριση και να αναπτύξει το δίκτυο τοπικών συνεργατών του. Η Τόνια και ο Νίκος συνεργάζονται με άλλες εταιρείες που προσφέρουν εναλλακτικές εμπειρίες στην Ήπειρο, όπως πεζοπορίες στα βουνά ή πεζοπορίες με ποδήλατο, και θέλουν να προσφέρουν επίσης εκδρομές πτηνοπαρατήρησης.

Ο Αμβρακικός Κόλπος είναι ένα από τα αγαπημένα σημεία της Τόνιας για τουριστικές εκδρομές γιατί είναι ένας μεγάλος χώρος που συνδυάζει την πτηνοπαρατήρηση και τη φωτογραφία με εξαιρετικές γαστρονομικές επιλογές. «Ξεκινάμε την περιοδεία μας νωρίς το πρωί από το βόρειο κομμάτι του υγροτόπου. Πηγαίνουμε με όχημα 4x4 που έχει όλο τον εξοπλισμό που θα χρειαστούν οι ταξιδιώτες. Σε όλη τη διάρκεια της εκδρομής, κάνουμε σύντομες στάσεις σε λιμνοθάλασσες ή βάλτους για να παρατηρήσουμε και να φωτογραφίσουμε τα πουλιά με τον εξοπλισμό μας. Είναι τόσο μεγάλη η ανταμοιβή που συναντάμε διαφορετικούς ανθρώπους από όλο τον κόσμο και τους βοηθάμε να εντοπίσουν τα είδη πτηνών που δεν έχουν ξαναδεί ποτέ, ή να διδάξουμε στους αρχάριους τα βασικά της πτηνοπαρατήρησης. Συνήθως σταματάμε για μεσημεριανό στην Κορωνησία, ένα μοναδικό μέρος πάνω στη στενή λωρίδα γης ανάμεσα στη θάλασσα και τη λιμνοθάλασσα. Στη συνέχεια, καθώς ταξιδεύουμε νότια, τα χρώματα το απόγευμα δημιουργούν μια όμορφη ατμόσφαιρα, ενώ τα κοπάδια των πουλιών γεμίζουν τον ουρανό, πηγαίνοντας στον τόπο που κουρνιάζουν. Η μέρα μας τελειώνει με ένα γεύμα στην Πρέβεζα, που φημίζεται για τις νόστιμες ψαροταβέρνες της». Οι επισκέπτες του Νίκου και της Τόνιας συχνά τους στέλνουν φωτογραφίες που έβγαλαν στην εκδρομή και μοιράζονται μαζί τους τις φωτογραφίες των πουλιών που παρατηρούν στις πατρίδες τους.

«Κάθε χρόνος είναι καλύτερος από τον προηγούμενο, και ήδη έχουμε κρατήσεις για τους ερχόμενους μήνες την άνοιξη», δήλωσε η Τόνια. «Το όνειρό μας είναι να εδραιώσουμε περαιτέρω την παρουσία μας στο πακέτο του εναλλακτικού τουριστικού της Ηπείρου και να προωθήσουμε το ενδιαφέρον της πτηνοπαρατήρησης σε αυτήν την προστατευόμενη περιοχή. Ελπίζουμε να κάνουμε την Ελλάδα έναν δημοφιλή προορισμό πτηνοπαρατήρησης και το χειμώνα. Οι περισσότεροι από τους πελάτες μας προέρχονται από την Ευρώπη και την Αμερική και επισκέπτονται την άνοιξη και το καλοκαίρι, αλλά η πτηνοπαρατήρηση στην Ελλάδα είναι πολύ ενδιαφέρουσα και κατά τη χειμερινή περίοδο, γιατί πολλά είδη μεταναστεύουν εδώ από τη Βόρεια ή την Ανατολική Ευρώπη. Οι Έλληνες ταξιδιώτες δεν γνωρίζουν ακόμα την ιδέα της πτηνοπαρατήρησης. Γι΄ αυτό το λόγο, ένα από τα οράματά μας ως ορνιθολόγοι είναι να αυξήσουμε την επίγνωση και το ενδιαφέρον των Ελλήνων ταξιδιωτών για την πτηνοπαρατήρηση, για να τους βοηθήσουμε να αναγνωρίσουν την ομορφιά των πουλιών».