Γνωρίστε τον Βασίλη
Ο Βασίλης Κωστόπουλος, 22 ετών, καλλιεργεί τσάι του βουνού στα Πιέρια όρη, κοντά στον Όλυμπο. Από μικρός αγαπούσε τη φύση, το δάσος και την πλούσια μυρωδιά τoυ βουνού. Το 2007, όταν ήταν 10 ετών, ο πατέρας του Κωνσταντίνος, παραγωγός φασολιών και καπνού, αποφάσισε να καλλιεργήσει τσάι. «Ο πατέρας είδε τους άλλους να καλλιεργούν και να πωλούν το τσάι και αποφάσισε να το δοκιμάσει και αυτός», δήλωσε ο Βασίλης. «Έχει 35 στρέμματα γης και όταν του είπα ότι ήθελα να καλλιεργήσω και εγώ τσάι, μου έδωσε το πρώτο μου στρέμμα—και όχι μόνο το στρέμμα, αλλά και τη γνώση του και τις συμβουλές. «Συνέχισε», μου λέει πάντα. «και μην το εγκαταλείπεις όταν υπάρχουν δυσκολίες».
Από τον πατέρα του ο Βασίλης κληρονόμησε την αφοσίωση στη δουλειά του. «Είμαστε πολύ κοντά με τον πατέρα μου και έχουμε καλή επαγγελματική σχέση. Χάρηκε πολύ με την απόφασή μου να ακολουθήσω τα βήματά του και, πλέον, οι γονείς μου και εγώ εργαζόμαστε δίπλα-δίπλα στα χωράφια».
Πράγματι, καθώς έπαιρνα συνέντευξη από τον Βασίλη πίνοντας καφέ στο ξενοδοχείο Άτριον, παρατήρησα ότι διέθετε μια ωριμότητα που φαινόταν σπάνια για την ηλικία του. Tου αρέσει η χάουζ μουσική και, μετά τη συνέντευξή μας, έβαλε ένα λευκό πουκάμισο για να κάνει τον DJ σε ένα μπαρ. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα εργάζεται στο Χιονοδρομικό Κέντρο του Ελατοχωρίου και κάνει ποδήλατο βουνού μέσα στα πολλά μονοπάτια γύρω από το χωριό. «Δεν έχω τόσο χρόνο όσο άλλοι φίλοι μου για να βγαίνω έξω, να περπατάω ή να κολυμπάω στην παραλία», είπε. «Αλλά για μένα, αξίζει τον κόπο».
Το τσάι του βουνού είναι μια μοναδική ποικιλία που παράγεται από τα αποξηραμένα λουλούδια, τα φύλλα και τους μίσχους ενός ελληνικού βότανου που ονομάζεται Σιδερίτης. Δημοφιλές στη Μεσόγειο και στα Βαλκάνια, ο Σιδερίτης ήταν γνωστός στους αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι το ονόμασαν έτσι για την ικανότητά του να θεραπεύει πληγές που προκαλούνται από τα σιδερένια όπλα στη μάχη. Το βότανο αναπτύσσεται μόνο στις ορεινές περιοχές της Ελλάδας, σε υψόμετρο 900 μέτρων, και ευδοκιμεί στις πλαγιές του Όλυμπου. Το φυτό έχει έναν “μάλλινο” μίσχο, φύλλα σε σχήμα δόρατος και μικρά, αρωματικά κίτρινα άνθη.
Ο Βασίλης παράγει τσάι του βουνού από το 2015. Καλλιεργεί δέκα στρέμματα και σχεδιάζει να προσθέσει άλλα πέντε. Κάθε στρέμμα αποδίδει 110-150 κιλά τσάι. Κατά την περίοδο συγκομιδής, τον Μάιο και τον Ιούνιο, 20 άτομα μαζεύουν το τσάι από τα χωράφια με το χέρι κατά τη διάρκεια της ημέρας, όταν είναι στεγνό. «Μου αρέσει να μαζεύω το τσάι και να το μυρίζω γύρω μου. Είναι όμορφο περιβάλλον εργασίας», δηλώνει ο Βασίλης. «Ένας καλός εργάτης μπορεί να μαζέψει 12-15 κιλά τσάι την ημέρα και μας παίρνει περίπου τέσσερις ημέρες για τη συγκομιδή ενός στρέμματος».
«Είχαμε μια δύσκολη εποχή πέρσι», μας λέει ο Βασίλης. «Έβρεξε πολύ και το τσάι πρέπει να μαζευτεί όταν είναι στεγνό». Ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, χρειάζονται 10 έως 15 ημέρες για να στεγνώσει το τσάι στην αποθήκη, πάνω σε παλέτες.
Ο Βασίλης πουλάει το τσάι 7-8 ευρώ το κιλό. Το τσάι βιολογικής προέλευσης, το οποίο πρέπει να καλλιεργείται φυσικά, χωρίς καθόλου λιπάσματα ή πρόσθετα, μπορεί να πουληθεί σε υψηλότερη τιμή, γύρω στα 11-12 ευρώ το κιλό. «Χρειάζονται τρία χρόνια για την προετοιμασία ενός πλήρως βιολογικού στρέμματος», δηλώνει ο Βασίλης. «Ο πατέρας καλλιεργεί ήδη ένα στρέμμα βιολογικού τσαγιού και, του χρόνου, θα έχω και εγώ το δικό μου».
Ο Βασίλης και εννέα άλλοι παραγωγοί τσαγιού στην περιοχή θα εκπαιδευτούν και θα λαμβάνουν συμβουλές από το πρόγραμμα «Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά» για τα επόμενα τρία χρόνια. «Ενημερώνουμε τους μέντορες για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στην παραγωγή και μας βοηθούν να βρούμε λύσεις», δήλωσε ο Βασίλης. «Μας παρέχουν επίσης συμβουλές σχετικά με τον τρόπο συσκευασίας και πώλησης του τσαγιού. Μέχρι στιγμής, το πιο σημαντικό μάθημα που έχω πάρει είναι να ανοίγω το μυαλό μου, να σκέφτομαι έξω από το κουτί». Μέσω του προγράμματος, ο Βασίλης συναντήθηκε και με άλλους παραγωγούς τσαγιού από κοντινά χωριά και ξεκίνησαν συνεργασίες.
«Όταν ο πατέρας μου μού έδωσε το πρώτο μου στρέμμα, έπρεπε να αποφασίσω πώς να το διαχειριστώ», είπε ο Βασίλης. «Όπως και πολλοί νέοι, ονειρεύομαι να κάνω κάτι μεγαλύτερο από τον πατέρα μου, να αξιοποιήσω στο έπακρο αυτό που μου έδωσε». Σήμερα, o Βασίλης πουλάει το τσάι του στις Σέρρες, την Κατερίνη, τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα. Πειραματίζεται συνεχώς, αναζητώντας νέους τρόπους συσκευασίας του τσαγιού και επέκτασης σε νέες αγορές. «Θέλω να πουλάω εκτός Ελλάδας», δηλώνει. «Πολλοί άνθρωποι δεν έχουν ακούσει για τσάι του βουνού, αλλά ο Όλυμπος είναι ένα εμπορικό σήμα που θα μπορούσε να βοηθήσει και να αναδείξει μερικά από τα ειδικά χαρακτηριστικά του τσαγιού».
Ο Σιδερίτης, όπως έμαθα, έχει ποικίλα οφέλη για την υγεία. Χρησιμοποιείται παραδοσιακά ως βοηθητικό της πέψης, ως ενισχυτικού του ανοσοποιητικού συστήματος και να αγχολυτικό. Πρόσφατη επιστημονική έρευνα υποστηρίζει τη χρήση του για την πρόληψη του κρυολογήματος, της γρίπης και διάφορων αλλεργιών: ο Σιδερίτης θεωρείται επίσης ισχυρό αντιοξειδωτικό, του οποίου τα αιθέρια έλαια έχουν αντιμικροβιακές και αντιμυκητιασικές ιδιότητες. Το τσάι δεν περιέχει καφεΐνη και το χρώμα του κατά την Παρασκευή του είναι χρυσοκαστανό χρώμα όταν παρασκευάζεται. Συνδυάζεται καλά με μέλι και μια φέτα λεμονιού.
«Θέλω να δημιουργήσω μείγματα τσαγιού με άλλα αρωματικά βότανα, όπως λεβάντα, μέντα και χαμομήλι», δηλώνει ο Βασίλης. «Επίσης, πειραματίζομαι για κρύο τσάι σε συνδυασμό με φρούτα για ένα ελαφρύ και δροσιστικό καλοκαιρινό ποτό. Το τσάι του βουνού μπορεί ακόμη να χρησιμοποιηθεί και για να προσθέσει μια λεπτή γεύση σε τρόφιμα, όπως στο ψωμί αλλά και σε διάφορα πιάτα κρέατος».
Το Σάββατο το απόγευμα ο Βασίλης μίλησε με τους συμμετέχοντες του προγράμματος «Εκπαιδεύοντας τους Εκπαιδευτές» (Train the Trainers) στο Ελατοχώρι και χάρισε σε καθένα μας από ένα όμορφο μπουκέτο του δικού του τσαγιού, τυλιγμένο παραδοσιακά με καφέ σπάγγο. «Όταν κόβεται το φυτό, χάνει όλη την ομορφιά του» μας λέει.
«Θέλω να αφήσω κάτι στα παιδιά μου», δηλώνει ο Βασίλης. «Θέλω να ζήσω από τη δουλειά μου και να προσφέρω στα παιδιά μου τα προς το ζην. Η συμβουλή που θα τους δώσω είναι η ίδια συμβουλή που μου έδωσε ο πατέρας μου: Συνεχώς παλεύουμε, αλλά πρέπει πάντα να προσπαθούμε. Συνεχίζετε να προσπαθείτε».